Kansberekening

Statistiek heb ik altijd boeiend gevonden. Het op systematische wijze verzamelen, verwerken, interpreteren en presenteren van gegevens van een populatie, of een steekproef uit die populatie, spreekt me werkelijk aan. Niet dat ik zo warm loop van de formules op zich. Het is eerder de filosofie erachter die me enthousiast maakt, dat je kennis kan hebben over heel wat zaken en dat die kennis je ook macht geeft om daarnaar te kunnen handelen. Controle en voorspelbaarheid vind ik best twee aangename zaken in het leven.

En dus luisterde ik als jonge studente geboeid naar de professor vooraan in de grote aula die het had over de structuur van het onderzoeksproces, de samenhang tussen de verschillende variabelen, de betrouwbaarheid en validiteit van de onderzoeksresultaten... Om uiteindelijk te komen tot de ultieme vraag: kloppen de resultaten met de eerder geformuleerde hypothesen of onderzoeksvragen? 'Meten is weten,' dat was het geruststellende uitgangspunt.

Kansberekening blijft evenwel dubbelzinnig. Het biedt geen waterdichte garantie op een vliegtuig dat niet neerstort, op een trein die niet ontspoort, op ernstig noodweer dat geen slachtoffers maakt... 'Hoe klein de kans ook.'  En hoe groot is de kans eigenlijk dat je in een ontwikkelingsland geboren wordt? Of dat je als kind in oorlogsgebied terecht komt en je huis volledig verwoest wordt?

De kans dat het ons als buitenstaanders allemaal nog raakt, is weer van een heel andere orde. Na verloop van tijd kan zelfs de gruwelijkste (oorlogs)verslaggeving leiden tot gewenning en onverschilligheid 'want dit weten we nu wel'. Bovendien maakt het een groot verschil of we ons al dan niet kunnen identificeren met de slachtoffers, een volgende psychologische wetmatigheid waar we helaas ook niet omheen kunnen.

En stel dat het ons nog voldoende raakt, wat doen we dan met de rampspoed die een ander treft? Verlegen de blik afwenden en hopen dat het ons nooit overkomt 'want de kans is klein'. Of trachten iets te betekenen voor die ander? Maar wat?? Het appèl dat volgens de Franse filosoof Levinas van de weerloze Ander uitgaat, kan soms wel erg krachtig zijn... En er is weinig kans dat de statistiek ons dan een uitkomst biedt.